Belgische Schuilbunkers in de Gentse Haven

Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Publieke WOII Schuilplaatsen Groot Gent

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Details van de legers:

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links

Vestingsbouw directe omgeving Gent.

Overzicht van de schuilbunkers ooit gebouwd in de Gentse haven:

Schuilkelder in het toenmalige aanmeldingslokaal van de dokwerkers, heden politiebureel op de Houtdok.

Deze schuilstructuur is te vinden langs de Houtdok langs de Houtdoklaan. Heden is dit een politiebureel.

Ten gevolge van de meidagen '40 en het opblazen van de Muidebrug, liep het origineel hier aanwezige politiebureel zeer veel schade op. De er geposteerde politiediensten dienden dan ook tijdelijk te verhuizen naar de gebouwen van het zwembad aan het Tolhuis.

Op 29 Augustus 1953 werd na de bouw van de nieuwe Muidebrug een bijzonder lastencohier gemaakt voor de renovatie (grotendeels herbouw) van het vroegere politiebureau. De plannen waren van architect J. Trefois en de aannemer voor de uitvoering van de werken was René De Vlaeminck uit Eeklo.

Na de verbouwing zou het gebouw 3 gedeeltes omvatten:

  • Een politiebureau
  • Een privéwoning voor de politiecommissaris
  • Een schuilplaats voor 105 personen (Koude Oorlog dus)

De kostprijs toen bedroeg 1.404.507,92 BEF voor het politiecommissariaat, 492.143,15 BEF voor de woning en 318.788,70 BEF voor de schuilplaats. Dit maakte een totaal van 2.215.439,77 BEF. Omgerekend naar huidige levensduurtes zou dit anno 2013 neerkomen op 33.450.947 BEF of € 829.227,32 voor het gehele project of 4.813.394 BEF of € 119.320,91 voor de schuilstructuur alleen.

Origineel werd de bouw van het project geschat op 1 jaar en zou deze afgewerkt moeten zijn op 3 December 1955. Door echter vele problemen, vooral met slechte ondergrond, liepen de werken uiteindelijk uit tot 15 Maart 1957.

Details van de Schuilplaats

De buitenafmetingen van de schuilstructuur bedroegen ongeveer 10,50 m x 10,70 m. De binnenhoogte bedroeg 2.50 m.

Men merkt duidelijk (in gans de kelder trouwens) dat de buitenwanden wel dikker zijn dan normaal. De buitenwanden zijn overal tussen de 40 a 50 cm. Wel is het verschil dat de schuilstructuur volledig is opgetrokken in gewapend beton. De wanden van de overige keldergedeeltes zijn mogelijks opgetrokken in baksteen. Het plafond van de schuilstructuur bestaat uit een ter plaatste gestorte betonplaat. Allicht is dit identiek voor de rest van de andere kelderkamers.

In totaal heeft de schuilstructuur 2 toegangen. 1 is de standaard toegang tot de kelder vanuit het gebouw zelf, de tweede is een deur die vanaf de straat kan gezien worden.

De schuilstructuur heeft ook een nooduitgang maar deze bevindt zich merkwaardig genoeg in de zone die allicht niet meer bij de schuilkelder wordt gerekend maar deel uitmaakt van de eigenlijke kelder van het gebouw. Die kelder bevat op die manier nog 3 kelderkamers die ook wel gelijkaardige buitenwanden en een gewapend betonnen plafond hebben maar allicht nooit echt deel uitmaakten van wat werd voorzien als schuilstructuur.

De specifieke aanwezige schuilstructuur is allicht qua binnenruimte een kleine 100 m² groot. Officieel werd hij ontworpen voor 105 personen zitplaatsen te kunnen geven.

Het blijft wel een rare situatie dat de nooduitgang van de schuilstructuur niet direct aansluit bij de aanwezige schuilstructuur zelf maar wel bij het keldergedeelte aansluitend bij de schuilstructuur.

Op deze Google Earth zie je duidelijk de locatie waar het respectievelijke gebouw is gelegen. Onderaan zie je het huidige politiebureel aan de Houtdoklaan. Ondertussen is de oude kraan achteraan in beeld wel verdwenen hier op de haven (Foto: Google Streetview)

Omdat het mij nu niet verantwoord lijkt hier gans het politiebureel op internet te gaan gooien qua opbouw, beginnen we onze omschrijving ter hoogte van het trappenhuis dat dus enkel bereikbaar is via de burelen zelf.

Let op. Mogelijks zijn er wel al verschillen heden met wat u hier ziet. De foto's die hier nu worden gepubliceerd voor deze reportage, dateren namelijk ondertussen al uit 2013.

Hieronder alvast een detailplan van deze schuilstructuur, enkel het schuilgedeelte dus. Deze schuilstructuur op zich zou iets van een 106 m³ beton moeten bevatten.

Je merkt duidelijk dat alle kleine ruimtes die je verderop te zien krijgt op de foto's verderop origineel waren voorzien van bankjes. Deze zijn heden allen verdwenen.

Origineel plan van deze Schuilstructuur uit de koude oorlog. Vandaar een Atoomschuilkelder. (Stadsarchief Gent)

Het deurtje met Kelder is ook meteen de toegang tot de vroegere schuilkelder binnen het huidige politiebureel.

Daarna kom je aan een rechte trap die ons naar de kelder van dit gebouw brengt. Je zal binnen het vervolg van de reportage merken dat deze kelder deels een aantal gewone kamertjes bevat en dan een ruimte waarvan je duidelijk ziet dat het 100% een schuilstructuur is geweest.

Het gebouw bevatte dan ook een gewoon keldergedeelte en een gedeelte schuilkelder. Het is niet echt duidelijk of de rest van de kelder ook volledig in beton is opgetrokken of deels met bakstenen wanden. Wel blijven ook de buitenwanden van de rest van de kelderkamers vrij identiek qua dikte. Wel blijft het merkwaardig dat de nooduitgang uit de structuur wel degelijk ook niet in dit versterkte gedeelte te vinden is.

In het verlengde van deze inkomstrap ligt de nooduitgang uit de schuilstructuur. Dit is ook hier niets anders dan een reeks stijgijzers in de muur. De nooduitgang is bovenaan afgesloten met een metalen deksel. Het deksel is buiten aan de straatkant terug te vinden zoals hier te zien. De nooduitgang is 1.25 m breed, 2 meter diep en 1.80 m hoog. De opgegeven hoogte is de hoogte van het deurgat hier onderaan.
Als je onderaan de trap naar rechts gaat, kom je in 2 kamertjes. Het eerste is gebruikt als stapelhok, het tweede als de ruimte waar de installatie staat voor de verwarming. Het is zeer onduidelijk of dit ruimtes zijn die ooit deel uitgemaakt hebben van de schuilstructuur of niet. In elk geval zijn ook hier de wanden (baksteen?) wel degelijk vrij dik. Onderaan rechts zie je ook meteen waar het raampje van de foto linksonder aan de buitenzijde van de structuur terug te vinden is. We spreken ook hier toch over baksteen wanddiktes van 30 a 40 cm.
Achteraan links steekt nog een kleiner deurtje in de richting van de straat. Dit herbergt de aansluiting van de gas en is dus te zoeken waar het gebouw op vorige foto verder op het voetpad staat (achter die vuilbak dus).

Rechtdoor kijken we nu terug naar de gang waaruit we kwamen. Links steekt nog een deur naar een kelderkamer die mogelijks ooit dus ook deel uitmaakte van de schuilstructuur. Ook hier zijn de wanddiktes toch wel vrij dik te noemen.Let ook op de electriciteitskast naast de deur die vrij identiek is met deze te vinden in de 20 andere bunkers in de haven.

Aan de overzijde van de gang ligt nog een deurtje dat opnieuw toegang geeft tot nog een klein kelderkamertje. Ook hier kan dezelfde vraag gesteld worden of ze officieel deel uitmaakte van de eigenlijk schuilstructuur.
Achteraan dit kamertje ziet u reeds een klein deurtje dat toegang geeft tot wat 100% zeker de schuilstructuur zal zijn. Al het voorgaande behalve de nooduitgang blijft dus wat een mysterie op dit gebied.

Je ziet dat de structuur die vanaf hier begint wel degelijk een 60 tal cm lager ligt dan de rest van de kelder.

Nu is er een houten trapje om dit stuk van de kelder te betreden. Je kan nog achter de trap de resten zien van waar ooit een aantal stijgijzers zaten om deze ruimte te betreden.

Toen de structuur werd geprospecteerd had deze jammer genoeg water gemaakt. Niet dat het water meters hoog stond maar er stond op stukken van de structuur die eveneens als stapelplaats werd gebruikt, een 2 tal cm water op de vloer.

In grote lijnen is de structuur lusvormig. Bijkomend werd deze ingedeeld in allemaal nog eens kleinere tussenruimtes.
Naar links start een langere gang met aan elke kant telkens 4 kleinere ruimtes.

In het tweede stuk van de gang ligt minder materiaal opgeslagen en komt de structuur beter in beeld.

In de tweede ruimte op de linker kant steekt tegen het plafond een ventillatiegat.

Daarna volgen nog eens 2 x2 gelijkaardige ruimtes.

Ook de laatste kleine ruimtes zijn identiek behalve dat de rechter ruimte opnieuw een doorgang biedt naar een in de andere richting terugkerende gang.

Waar de terugkerende gang terugloopt, zie je dat er aan de rechter kant geen extra kleine ruimtes zijn. Er zijn enkel nog 2 kleinere ruimtes op de linker zijde.

Dit komt omdat er boven deze ruimte een soort van kleine garage zit. De vlakke wand die we hier zien is in feite een smeerput van die garage die hier in die schuilplaats te zien is als obstakel in deze schuilplaats.

Na de op bovenstaande foto nog zichtbare inham links, kom je aan een betonnen blok die niets anders was dan een sanitaire ruimte. Hier waren origineel 2 toiletten. Dit waren zo goed als zeker wel geen effectieve toiletten maar ruimtes voorzien voor het plaatsen van aparte beerbakken gezien er geen sporen zijn van afvoeren van wat ooit een toilet zou geweest zijn. Ook de tweede smalle ruimte hierop volgend zonder deur had dezelfde functie.
Details van deze 2e smalle ruimte, ook ooit een ruimte inrichtbaar als toilet. Bovenaan links in dit geval nog een ventillatiegat. Deze ruimte heeft trouwens ook nog naar boven een dubbele schouw die ook van de buitenzijde kan teruggevonden worden..

Als we dan nog even verder gaan op de gang waarvan we kwamen, zijn we ook meteen rond en opnieuw ook op de gang waar we deze structuur begonnen te prospecteren.

Merk op de ene foto de massieve blok die links te zien is. Dit is niet anders dan die smeerput uit die garage op het bovenverdiep

Als we nu aan de overzijde van het smalle gangetje naar de twee sanitaire ruimtes naar rechts afbuigen, komen we aan een trap naar boven. Dit is de trap naar de tweede toegang / uitgang van de schuilstructuur. Deze komt nog altijd uit aan de straatkant van het gebouw.

Gebruikte bronnen:

  • http://gent-door-de-jaren/index.php (website niet meer bereikbaar)
  • Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarcheologie met dank aan Mr George Antheunis.